فلکه هرزگرد آسانسور یکی از اجزای آسانسور است که برای انتقال قدرت موتور به کار می‌رود و انواع مختلفی شامل فلکه ثانویه و انحرافی دارد. فلکه هرزگرد باید با توجه به ویژگی‌های موتور انتخاب شود و نیاز است که بهترین کیفیت را داشته باشد. نصب فلکه هرزگرد نکات تخصصی و خاصی دارد که توجه به آن‌ها می‌تواند عمر فلکه هرزگرد را افزایش دهد و منجر به ایجاد ایمنی کامل در آسانسور شود. زمان تعویض فلکه هرزگرد وقتی است که فلکه دچار خوردگی شده باشد. در ادامه با نشانه‌های خوردگی فلکه هرزگرد آشنا می‌شویم.
آشنایی با فلکه هرزگرد آسانسور
فلکه هرزگرد آسانسور یکی از قطعات مهم و اساسی در سیستم تعلیق آسانسور است که با نام فلکه کششی نیز شناخته می‌شود. فلکه هرزگرد آسانسور قرقره‌ای است که برای انتقال قدرت موتور و حرکت سیم بکسل آسانسور به کار می‌رود. نیروی کششی ایجاد شده در این بخش در اثر اصطحکاک بین سیم بکسل و سطح شیارهای فلکه ایجاد می‌شود.
برای نصب فلکه هرزگرد آسانور می‌توان از یک فلکه بزرگ استفاده کرد که بر روی موتور گیربکس آسانسور نصب می‌شود؛ ولی به دلیل سایز بزرگ و فضای زیادی که اشغال می‌کند این کار مقرون به صرفه نیست. برای اینکه مشکل ایجاد شده را برطرف کنیم بهتر است از دو فلکه با قطر و سایز کوچک استفاده کنیم که یکی برای گیربکس و یکی برای فلکه هرزگرد استفاده می‌شود و منجر به ایجاد فاصله مناسب بین کابین و وزنه تعادل می‌شود.
فلکه هرزگرد که یکی از لوازم آسانسور است برای ایجاد فاصله، انتقال قدرت از موتور آسانسور و افزایش مزیت مکانیکی سیستم‌های تعلیق آسانسور مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیشترین فشار کابین و بار یا ظرفیت داخل کابین به همراه قاب وزنه تعادل و حتی وزن سیم بکسل‌ها بر روی فلکه هرزگرد است.
انواع فلکه هرزگرد
فلکه هرزگرد دو نوع مختلف دارد که شامل فلکه هرزگرد ثانویه و فلکه هرزگرد انحرافی می‌شود. با توجه به نوع آسانسور نوع‌های مختلف فلکه هرزگرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. فلکه هرزگرد ثانویه معمولا در آسانسور‌های گیرلس(gearless) مورد استفاده قرار می‌گیرد و مستقیم در زیر موتور متصل می‌شود. در دیگر انواع آسانسور از فلکه انحرافی استفاده می‌کنند؛ که کاربرد آن در تغییر جهت سیم بکسل و هدایت آن‌ها است.
فلکه هرزگرد یکی از اجزای اصلی سیستم محرکه آسانسور است و هرگونه مشکل در آن می‌تواند بر روی حرکت آسانسور تاثیر بگذارد. هنگام خرید فلکه باید آن را با توجه به انواع موتور آسانسور خریداری کرد و پارامتر‌های فلکه باید با پارامتر‌های موتور هماهنگ باشد. یکی دیگر از نکات مورد توجه در هنگام خریداری فلکه هرزگرد آسانسور نداشتن ترک و ناصافی بر روی آن است زیرا منجر به افزایش طول عمر این قطعه می‌شود.
مشخصات اساسی فلکه هرزگرد آسانسور
نکاتی که در هنگام خرید فلکه هرزگرد باید به آن توجه کرد شامل قطر فلکه هرزگرد و جنس و موادی است که در ساخت این قطعه مورد استفاده قرار گرفته است.
قطر فلکه
نسبت بین قطر گام فلکه هرزگرد باید حداقل 40 باشد که این موضوع با بند 9-2-1 استاندارد ملی آسانسور، Bs و 17.1A مطابقت دارد. قطر فلکه هرزگرد باید حداقل چهل برابر قطر سیم بکسل کششی باشد.
جنس و مواد فلکه
برای تهیه فلکه هرزگرد به صورت معمول از آلیاژی از چدن استفاده می‌کنند که استحکام فشاری بالا، قابلیت ریخته‌گری بالا، مستهلک ارتعاش، خواص لرزشی خوب، قابلیت حرکت یا ایست اضطراری دورانی و مقاومت نسبت به خوردگی دارد. سختی فلکه هرزگرد ریخته‌گری شده بستگی به ترکیب شیمیایی آن دارد. برای فلکه هرزگرد و پولی سیم بکسل حداقل سختی مورد نیاز باید بین 160 تا 200 برینل باشد تا قابل قبول و استاندارد باشد.
نصب فلکه هرزگرد به صورت استاندارد
نصب فلکه هرزگرد آسانسور باید کاملا مطابق استانداردهای ملی نصب آسانسور انجام گیرد و طراحی آن باید با توجه به سرعت آسانسور، بار اسمی آسانسور و متناسب با قطر فلکه موتور آسانسور باشد. فلکه باید جنس خوبی داشته باشد تا در برابر تنش‌های خمشی و پیچشی بسیار مقاوم باشد و باعث عملکرد صحیح آسانسور در ایمنی کامل شود. زاویه آلفا بین فلکه هرزگرد و فلکه گیربکس موتور باید به طور کامل محاسبه و رعایت شود.
همان طور که اشاره شد در هنگام خرید فلکه هرزگرد باید به وجود ترک و ناصافی بر روی آن توجه کنید؛ زیرا ممکن است در فرایند ماشین‌کاری آسیب دیده باشد و به صورت صحیح عمل نکند. بلبرینگ فلکه باید به صورت درست در محل خود قرار بگیرد و هیچگونه لقی در آن وجود نداشته باشد. شیارهای فلکه هرزگرد باید از قطر سیم بکسل بیشتر باشد تا از استهلاک موجود در سیم بکسل‌ها بکاهد. پس از نصب کردن فلکه هرزگرد حتما یاتاقان‌های آن را روغن‌کاری کنید تا بهتر کار کند.
چه زمانی فلکه هرزگرد به تعویض نیاز دارد؟
زمان تعویض فلکه هرزگرد زمانی است که فلکه دچار خوردگی شده باشد. فلکه هرزگرد در هنگام خوردگی نشانه‌هایی دارد که شامل وجود براده‌های آهن در اطراف فلکه موتور و هرزگرد، فرو رفتگی سیم بکسل داخل شیارها و ایجاد شیارهای مارپیچی در شیارهای فلکه که همان رد سیم بکسل بر روی شیارها می‌باشد، است. امکان تعویض بلبرینگ فلکه نیز در هنگام خرابی وجود دارد ولی بهتر است که فلکه هرزگرد آسانسور به صورت کامل تعویض شود.
سخن پایانی
ایمنی آسانسور مهم‌ترین موضوعی است که در هنگام خرید قطعات آسانسور باید به آن توجه کرد؛ زیرا تمام قطعات آسانسور اهمیت بالایی در عملکرد صحیح آسانسور دارند. فلکه هرزگرد نیز که یکی از اجزای مهم و اساسی آسانسور است باید با بالاترین کیفیت خریداری شود. فلکه هرزگرد اگر در زمان درست تعویض شود مشکلی برای دیگر قطعات آسانسور ایجاد نمی‌کند و عملکرد آسانسور را ارتقا می‌بخشد. لوازم آسانسور یکی از برترین وب سابت‌های محتوا محور در زمینه‌ی آسانسور است که تلاش می‌کند معتبرترین اطلاعات را در زمینه آموزش نصب آسانسور و نصب قطعات مختلف آن در اختیار دنبال کنندگان قرار دهد.
سئوالات متداول
1- فلکه هرزگرد آسانسور چیست؟
فلکه هرزگرد آسانسور قرقره‌ای است که برای انتقال قدرت موتور و حرکت سیم بکسل به کار می‌رود.
2- آیا فلکه هرزگرد انواع مختلفی دارد؟
فلکه هرزگرد دو نوع مختلف دارد که شامل فلکه هرزگرد ثانویه و فلکه هرزگرد انحرافی می‌شود.
3- بهترین آلیاژ مورد استفاده برای تولید فلکه هرزگرد چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
برای تهیه فلکه هرزگرد به صورت معمول از آلیاژی از چدن استفاده می‌کنند که استحکام فشاری بالا، قابلیت ریخته‌گری بالا، مستهلک ارتعاش، خواص لرزشی خوب، قابلیت حرکت یا ایست اضطراری دورانی و مقاومت نسبت به خوردگی دارد.
4- فلکه هرزگرد ثانویه در کدام آسانسورها به کار می‌رود؟
فلکه هرزگرد ثانویه معمولا در آسانسور‌های گیرلس(gearless) مورد استفاده قرار می‌گیرد و مستقیم در زیر موتور متصل می‌شود.
5- نشانه‌های خوردگی در فلکه هرزگرد چیست؟
فلکه هرزگرد در هنگام خوردگی نشانه‌هایی دارد که شامل وجود براده‌های آهن در اطراف فلکه موتور و هرزگرد، فرو رفتگی سیم بکسل داخل شیارها و ایجاد شیارهای مارپیچی در شیارهای فلکه که همان رد سیم بکسل بر روی شیارها می‌باشد، است.
