موتور آسانسور چیست؟ بررسی انواع موتور آسانسور

موتور آسانسور (Elevator Motor) یک بخش مهم در ساختار آسانسور است که به عنوان قلب این وسیله مکانیکی، نیروی لازم برای جابه‌جایی کابین را فراهم می‌کند. در برخی از آسانسورها، کادر وزنه در کنار موتور نیروی مورد نیاز برای این جابه‌جایی را تامین می‌کند و اغلب در آسانسور کششی روش تامین نیرو به این شکل است. به طور کلی الکتروموتور می‌تواند نیروی محرکه لازم برای حمل وزن کابین یا بار تامین کند. برای برآورده‌ کردن نیروی مورد نیاز برای سرعت و شتاب حرکت آسانسور، موتور وظیفه کنترل و انتقال نیرو را دارد. همانطور که می‌دانید آسانسورهای امروزی کاربردهای متعددی دارند و انواع موتور بالابر با یکدیگر دارای تفاوت‌هایی هستند. در کنار این تفاوت، سیستم کنترل سرعت نیز عملکرد مختلفی خواهند‌ داشت. در ادامه با ما همراه باشید تا با انواع موتور در این سیستم آشنا شوید.

انواع موتور آسانسور

به دلیل وجود تفاوت در انواع آسانسور، موتور آنها نیز با یکدیگر متفاوت است. دو نوع موتور در این نوع سیستم‌ها کاربرد بیشتری دارند که شامل موتور گیربکسی و موتور گیرلس هستند. از نظر ساختمان این دو موتور تا حدودی به یکدیگر شباهت دارند. در واقع تفاوت اصلی انواع موتور این سیستم‌ها در عملکرد و میزان توان آن‌ها است. البته موتورهای مغناطیسی هم در حال حاضر تولید شده‌اند که هنوز کاربردی در سیستم آسانسور ندارند. در سیستم گیرلسی برای انتقال نیرو محرکه، نیاز به اتصال روتور به قرقره کششی وجود دارد و این اتصال نیز باید به صورت مستقیم باشد؛ اما در موتور گیربکسی، از طریق فلکه هرزگرد آسانسور امکان انتقال نیروی محرکه وجود دارد. موتور آسانسور انرژی لازم را برای سایر بخش‌ها نظیر درب آسانسور را تامین می‌کند.

موتور آسانسور گیربکسی

در موتور آسانسور گیربکسی برای بالا و پایین رفتن کابین از قرقره کششی و چرخ‌دنده استفاده می‌شود و نیروی لازم برای این انتقال نیز از طریق الکتروموتور تامین می‌شود. در واقع گیربکس‌ها موجب ایجاد انعطاف بین موتور و کابین خواهند شد. گیربکس یا چرخ‌دنده در انتقال نیرو و حرکت کابین نقش تعیین‌کننده‌ای دارد و میزان قدرت موتور را افزایش می‌دهد. نیروی الکترونیکی روتور را به حرکت در می‌آورد و درنتیجه گیربکس نیز در اثر این حرکت، به چرخش درخواهد آمد.

برای اتصال گیربکس به روتور در این نوع موتور، از یک میله استفاده شده‌است. هنگامی که گیربکس شروع به چرخش می‌کند، موجب ایجاد حرکت در چرخ‌دنده خواهد شد؛ بنابراین فلکه گیربکس چرخش خود را شروع خواهد کرد و همین چرخش برای به حرکت درآوردن سیم بکسل کافی است. این حرکت باید در جهت موافق جهش موتور باشد. در این صورت کابین آسانسور از جا بلند خواهدشد و وزنه تعادل جابه‌جا می‌شود. برخی از مزایای این نوع موتور را در ادامه ذکر خواهیم کرد.

• قدرت بالا در جابه‌جایی کابین آسانسور
• بازدهی بسیار بالا
• قیمت مقرون‌ به صرفه
• دارای انواع متنوع تک سرعته و دو سرعته

همانطور که گفته‌شد موتور گیربکسی دارای مزایای بسیار زیادی است که موجب بازدهی بالا خواهدشد. همچنین دارای انواع متنوعی مانند تک سرعته و دو سرعته است.

1- موتور گیربکس تک سرعته

ثابت بودن دور موتور از ویژگی اصلی موتورهای تک سرعته گیربکس‌دار است. در نتیجه کابین آسانسور با سرعت ثابت و بدون تغییر حرکت خواهدکرد؛ اما شتاب منفی در هنگام نزدیک شدن کابین آسانسور به تراز طبقه، از طریق ترمز ایجاد خواهدشد که موجب کاهش سرعت خواهد شد؛ بنابراین آسانسور در تراز طبقه، به آهستگی متوقف می‌شود. در موتور آسانسور گیربکسی از طریق یک مدار الکتریکی، دور موتور کنترل خواهدشد که به همین دلیل میزان سرعت را به آرامی تغییر خواهد داد. این تغییر سرعت در بازه زمانی کوتاهی ایجاد می‎‌شود. برای کاهش تکانه ناشی از تغییرات سرعت، امکان تغییر ولتاژ و فرکانس موتور وجود دارد که در این صورت تغییرات سرعت پیوسته می‌شود. البته ممکن است شتاب اولیه و ترمز تا حدودی برای استفاده‌کننده محسوس باشد. هر کدام از انواع موتور بالابر دارای ویژگی‌های خاص خود هستند که با توجه به مکان استفاده، انتخاب می‎‌شوند.

2- موتور گیربکس دو سرعته

به دلیل دارا بودن دو عدد سیم پیچ در موتور آسانسور گیربکس دو سرعته، دو نوع سرعت برای حرکت آن وجود دارد. دور تند در هنگام شروع حرکت از ویژگی این موتور است؛ اما این دور تند توسط مقاومت محدود خواهد شد. درنتیجه شتاب آسانسور به صورت آرام‌تر ایجاد می‌شود. هنگامی که کابین آسانسور به تراز طبقات نزدیک می‌شود، سیم‌پیچ دارای دور کند است. در این حالت سیم‌پیچ دور تند موتور از مدار خارج است؛ بنابراین هنگامی که به تراز طبقات نزدیک شود، سرعت به صورت اتوماتیک کم خواهد شد. هنگامی که کابین به طبقه مورد نظر می‌رسد، برق قطع و کابین می‌ایستد. به منظور جلوگیری از ایجاد تکانه در شتاب اولیه کابین آسانسور، از فلایویل استفاده می‌شود. این چرخ فلزی به موتور آسانسور متصل است. به همین دلیل موجب کاهش میزان تکانه نسبت به موتور تک‌سرعته خواهدشد. در این نوع موتور می‌توان سرعت و شتاب را نیز بیشتر کرد.

موتور آسانسور گیرلس

موتور گیرلس دارای جعبه‌ دنده یا گیربکس نیستند و برای ایجاد تغییر در دور موتور، در ساختار آن تکنولوژی لازم وجود دارد. در ساختمان آن از به صورت دائم و همیشگی از سنکرون آهنربا استفاده شده‌است. همچنین برای اتصال بدون واسطه موتور به فلکه، از یک میله متصل به روتور استفاده می‌شود. برای ایجاد حرکت در فلکه، روتور باید بچرخد و این حرکت موجب ایجاد حرکت راست‌گرد یا چپ‌گرد در سیم بکسل می‌شود. در نتیجه موجب ایجاد تغییر سرعت در موتور گیرلس می‌شوند. در آسانسورهایی که باید دارای سرعت بالا باشند، به دلیل کاهش زمان حرکت بین دو توقف، این نوع موتور توصیه می‌شود. همچنین در صورتی که میزان ترافیک آسانسور بالا باشد، این بهتر است از آسانسور با موتور گیرلس استفاده شود.

در هنگام شتاب‌گیری آرام می‌توان از رگلاتور تنظیم‌کننده استفاده کرد و آن را در میدان استاتور موتور به کار برد. در این حالت به دلیل وجود مقاومت در حال تغییر، میزان فرکانس دوران استاتور بیشتر می‌شود. به همین دلیل این شتاب‌گیری آرام، منجر به ایجاد حرکت سریع خواهد شد. هنگامی که موتور به سرعت نهایی دست‌پیدا می‌کند، فرکانس و دور موتور نیز ثابت خواهد ماند. بنابراین در این لحظه کابین متوقف می‌شود. البته برای ایجاد توقف کامل، کلیدهای القایی در این حالت کاربرد دارند. کارایی ترمز نیز زمانی است که کابین به طور کامل متوقف شود.

ویژگی‌های موتور گیرلس

به دلیل عدم استفاده از گیربکس در این موتور آسانسور، ابعاد آن کوچک است. به همین دلیل در فضاهای محدود می‌توان از این نوع موتور استفاده کرد. گاهی نیز می‌توان برای جلوگیری از ایجاد فضای مخصوص برای موتورخانه، این فضا را به طور کامل حذف کرد. در ادامه برخی دیگر از مزایای این موتور را ذکر خواهیم کرد.

• امکان حرکت کابین در فرکانس بالا
• قابلیت ایجاد ولتاژ متغیر در موتور
• افزایش میزان سرعت
• بازدهی بالا
• امکان صرفه‌جویی در مصرف انرژی
• بی‌نیاز از روغن‌کاری‌های دوره‌ای
• تکانه و لرزش کم
• اشغال فضای کمتر
• نصب راحت
• امکان حذف موتورخانه آسانسور
• مناسب برای مکان‌ها با ترافیک بالا
• شتاب مناسب

موتور آسانسور هیدرولیکی

به دلیل تامین نیروی لازم برای جابه‌جایی کابین در آسانسور هیدرولیکی، نیاز به موتور آسانسور پرقدرت است. این موتور نیروی محرکه قوی‌تری نسبت به موتور آسانسورهای کششی دارد. در واقع بهترین انتخاب برای یک آسانسور هیدرولیکی، انتخاب یک موتور هیدرولیک است. این نوع موتور برای تامین نیرو از مایع تحت فشار و نیروی پاسکال استفاده می‌کند. در صورتی که فشار سیال در زیر کابین افزایش پیدا کند و از وزن کابین بیشتر شود، کابین به سمت بالا جابه‌جا خواهد شد. این حرکت عمودی تنها در اثر نیروی محرکه موتور هیدرولیک اتفاق خواهد افتاد. برای حرکت رو به سمت پایین، باید میزان فشار مایع تحت فشار در موتور هیدرولیکی، کمتر از وزن کابین باشد. در این صورت کابین به سمت پایین حرکت خواهد کرد. این نوع موتور اغلب دارای دو نوع غرق در روغن و خشک است.

1- موتور هیدرولیکی غرق در روغن

برای اینکه موتور آسانسور هیدرولیکی بتواند نیروی محرکه برای حرکت را تامین کند، باید غرق در روغن باشد. در این حالت باید این موتور در بخش پاورپوینت آسانسور قرار بگیرد. ایجاد حرکت نرم و آرام و بدون ایجاد آلودگی صوتی، از ویژگی‌های اصلی موتور هیدرولیکی غرق در روغن است. یکی دیگر از مزیت‌های آن، پایین بودن میزان مصرف انرژی است. به همین دلیل از نظر قیمت مقرون به صرفه‌ خواهد بود؛ اما بهتر است قبل از خرید موتور، به کاربرد آن دقت شود. امکان تحمل دمای بالا یکی از مزیت‌های دیگر این موتور است؛ زیرا در روغن هیدرولیک غرق است و در حرارت بالا نیز نمی‌سوزد. به همین دلیل برای آسانسورهای خودرو بر از موتور هیدرولیکی بیشتر استفاده می‎‌شود.

2- موتور هیدرولیکی خشک

برخلاف موتور هیدرولیکی داخل روغن، این نوع موتور در خارج از روغن قرار دارد. در واقع محفظه روغن هیدرولیک در کنار آن قرار دارد. به همین دلیل میزان فشار کمی را می‌توان به آن وارد کرد. با افزایش فشار، امکان افزایش دما وجود دارد و ممکن است موجب شود که موتور آسانسور هیدرولیکی بسوزد. بنابراین بیشتر برای بالابر هیدرولیکی از این موتور استفاده می‌شود.

موتور آسانسور پنوماتیک

آسانسور مکشی یا پنوماتیک یکی دیگر از انواع موتور آسانسور است که تقریباً بی صدا است. این نوع موتور در آسانسورهای مکشی استفاده می‌شود که توانایی انتقال کابین آسانسور تا 5 طبقه را دارد. موتور آسانسور پنوماتیک با نیروی باد و برق کابین آسانسور را بین طبقات جابه‌جا می‌کند. نیروی برق تنها زمانی در این موتور شروع به کار می‌کند که کابین بالابر به سمت بالا حرکت کند. برای پایین آمدن کابین نیازی به نیروی برق و موتور نیست و کابین با نیروی فشار هوا به پایین حرکت می‌کند. زمانی که برق آسانسور قطع شود، اگر کابین در طبقات باشد به آرامی به سمت پایین حرکت می‌کند.  موتور آسانسور پنوماتیک ایمن‌ترین موتور است؛ چرا که ضد انفجار است. از دیگر مزایای موتور آسانسور پنوماتیک می‌توان به بی صدا و کم مصرف بودن آن اشاره کرد.

تفاوت موتور گیربکس دار با بدون گیربکس در چیست؟

موتورهای گیربکس‌دار به دلیل هزینه نگهداری بالا، تعمیر زیاد و راندمان پایین کمتر در آسانسورها استفاده می‌شوند. موتورهای گیربکس دار قیمت کمتری نسبت به موتورهای بدون گیربکس دارند. در ادامه شما را با تفاوت‌های عمده و اصلی این دو موتور آسانسور آشنا خواهیم کرد.

قیمت موتور آسانسور

موتور اسانسور برندهای مختلفی دارد که هر کدام از آن‌‎ها قیمت مخصوص به خودش را دارد. برندهای ایرانی در کنار برندهای خارجی قرار گرفتند و برخی از آن‌ها با برندهای خارجی برابری می‌کنند. عواملی که در افزایش قیمت موتور آسانسور تاثیر گذار است، سرعت موتور، توان موتور، قدرت موتور می‌باشد.

برترین برندهای خارجی: برند ساسی، ایتال و الکمپ

برترین برندهای ایرانی: بهران، الکو و یاران

برند ساسی

ساسی یکی از برترین شرکت‌ها در زمینه ساخت موتور بالابر است که کالاهای آن به کشور ایران وارد می‌شود. موتورهای که این کمپانی تولید می‌کند، همگی قدرت و بازده بالایی دارند. نام این شرکت بر گرفته از موسس این شرکت به نام آلبرتو ساسی است. از دیگر ویژگی‌های موتور آسانسور برند ساسی می‌توان به سرعت و کارایی آن اشاره کرد.

برند ایتال

اگر به دنبال یک برند خارجی برای خرید موتور آسانسور هستید و قصد هزینه زیادی برای آن ندارید، برند ایتال گزینه مناسبی است. این شرکت ایتالیایی موتورهای آسانسورش را به دو صورت با یاتاقان یا بدون یاتاقان می‌سازد. کیفیت خوب، سرعت بالا و قیمت ارزان از ویژگی‌های این برند ایتالیایی می‌باشد.

برند الکمپ

موتورهای گیربکس دار به دلیل قیمت ارزانی که دارند، بیشتر در اسانسورهای ایران استفاده می‌شوند. برند الکمپ برندی ایتالیایی است که در زمینه تولید موتورهای آسانسور گیربکس دار فعالیت می‌کند. سیکور نام تجاری این برند می‌باشد و موتورهای تولیدی این شرکت به دو صورت تک سرعته و دو سرعته در بازار موجود می‌باشد.

برند ایرانی بهران

یکی از برندهای معتبر ایرانی برند بهران است که از نظر کیفیت با مدل‌های خارجی قابل رقابت است. موتورهای آسانسور بهران قابلیت تکه تکه شدن را دارد. این ویژگی موجب پیاده سازی و جابه‌جایی راحت این نوع از موتورهای آسانسور شده است. این موتور کمی لرزش افقی دارد که با معیارها و استانداردهای اروپا همخوانی دارد.

برند ایرانی الکو

برند الکو از دیگر برندهای ایرانی است که در زمینه تولید موتور آسانسور فعالیت می‌کند. موتورهای آساسنور این شرکت همگی با شرایط اقلیمی مختلفی سازگاری دارد. موتورهای آسانسور برند الکو کیفیت و قیمت خوبی دارند و بسیاری از آسانسورها از این موتور استفاده می‌کنند.

برند ایرانی یاران

اگر به دنبال موتور آسانسوری می‌گردید که قوی و راندمان خوبی داشته باشد، موتورهای برند یاران بهترین گزینه است. راندمان موتورهای آسانسور این شرکت بالای 75 درصد است. موتور آسانسور برند یاران نیز همانند برند الکو مناسب همه شرایط جوی است.

پیش شرایط خرید موتور آسانسور

پیش از اینکه موتور آسانسوری انتخاب کنید، باید با یکسری نکات و قوانین آشنا باشید. انتخاب موتور بالابری ضعیف و ناکارآمد، باعث اختلال در حرکت آسانسور می‌شود. در ادامه به توضیح شرایط و نکاتی خواهیم پرداخت که قبل از خرید باید به آن توجه کنید.

تعداد طبقات

موتورهای آسانسور توان حمل و ظرفیت متفاوتی دارند؛ از این رو بهتر است که در زمان خرید تعداد طبقات را در نظر بگیرید. با در نظر گرفتن تعداد طبقات متوجه خواهید شد که در یک زمان واحد چه تعداد مسافر در کابین آسانسور قرار می‌گیرد. همچنین برخی از آسانسورها برای مکان‌ها و ساختمان‌های خاصی استفاده می‌شوند.  اگر تعداد طبقات ساختمان شما زیاد است به سراغ موتورهای گیرلس بروید؛ چرا که قدرت توانی و سرعتی بیشتری دارند. پیش از نصب اسانسور باید به این نکته توجه زیادی کنید تا موتوری با قدرت مناسب خریداری کنید.

موتورخانه

اگر از موتورهای گیربکس دار استفاده می‌کنید، قرار دادن مکانی پیش از نصب آسانسور کششی نیاز است. موتورهای گیربکس دار به موتورخانه نیاز دارند؛ چرا که اندازه و وزن سنگینی دارند.  اگر فضای ساختمانتان کوچک است و نمی‌توانید محلی را برای موتورخانه در نظر بگیرید، بهتر است به سراغ موتورهای گیرلس بروید؛ چرا که به موتورخانه احتیاجی ندارند. دهانه موتورهای گیرلس در شفت آسانسور قرار می‌گیرد برای همین به موتورخانه نیازی ندارند.

میزان صدای موتور بالابر

یکی دیگر از ملاک‌هایی که باید پیش از خرید موتور و نصب کابین آسانسور به آن دقت کرد، میزان صدای موتور بالابر است. صدای موتور باید به قدری باشد که موجب سلب آسایش ساکنان ساختمان شود. موتورهای گیرلس صدای کمتری تولید می‌کنند و بهتر است که از این نوع موتور برای ساختمان‌های مسکونی استفاده شود. همچنین اگر تعداد طبقات ساختمان کمتر از 5 طبقه است، آسانسور مکشی بهترین انتخاب است. دقت داشته باشید که در زمان بازسازی آسانسور می‌توان موتور آسانسور را نیز تغییر داد.

میزان هزینه نصب آسانسور

بودجه نیز یکی دیگر از نکاتی است که باید پیش از خرید موتور و نصب آسانسور به آن دقت شود. اگر مقدار بودجه و هزینه شما خیلی زیاد نیست و یا توانایی خرید آسانسور قوی را ندارید؛ موتورهای گیربکس دار برای این دسته از افراد کاملاً به صرفه است. موتورهای گیربکس دار قیمت پایین‌تری دارند؛ اما به نسبت سایر موتورها نیاز به سرویس و تعمیر بیشتری دارند. موتورهای گیربکس دار هزینه نگهداری نیز دارند؛ هر چند وقت یکبار باید موتور، چرخ دنده‌ها و قطعات آن روغن کاری و گریس کاری شود. اگر فردی آینده نگر هستید، پیشنهاد می‌کنیم که موتورهای گیرلس خریداری کنید؛ چرا که در دراز مدت خرج کمتری دارند.

میزان برق مصرفی

آسانسورهای پر مصرف هزینه‌های شما را افزایش می‌دهد؛ بنابراین برای کاهش هزینه‌های آسانسور بهتر است از آسانسورهای کم مصرف استفاده کنیم. موتورهای گیرلس، هیدرولیکی مصرف برق خیلی پایین‌تری نسبت به موتورهای گیربکسی دارند. البته نمونه دیگری نیز وجود دارد که برق مصرفی آن بسیار پایین‌تر است. برق مصرفی موتور آسانسورهای پنوماتیکی خیلی پایین‌تر از موارد ذکر شده است. موتورهای گیرلس از این جهت برق کمتری مصرف می‌کنند که با نیروی مغناطیسی کار می‌کنند. تا آنجایی که می‌توانید از کاهنده سرعت استفاده نکنید؛ چرا که میزان مصرف برق آسانسور را 65 درصد افزایش می‌دهد.

ظرفیت آسانسور

شاید مهم‌ترین ملاک پیش از خرید موتور آسانسور، اطلاع داشتن از مقدار یا طرفیت آسانسور است. ظرفیت بیش از 300 یا 400 گرم برای ساختمان‌هایی است که حداکثر 4 یا 5 طبقه می‌باشند. آسانسورهای گیرلس توانایی حمل 1250 کیلوگرم را در کابین آسانسور دارند. ظرفیت موتورهای گیریبکس دار به نسبت گیرلس کمتر است و توانایی حمل بار را تا 400 یا 500 کیلوگرم دارند. آسانسورهای گیرلس برای ساختمان‌های تجازی یا مسکونی که تعداد طبقات آن زیاد و کابین آسانسور بزرگی دارند، بسیار مناسب است.

قطعات به کار رفته در موتور آسانسور

موتور آسانسور که یکی از قطعات آسانسور است، شمال بخش‌ها و قطعه‌های کوچک‌تری است. با کنار هم گذاشتن تمامی این قطعات، موتور بالابر ایجاد می‌شود.

سخن پایانی

در سایت lavazemasansor.com و در این مقاله در مورد انواع موتور آسانسور صحبت شد. با توجه به نوع آسانسور و استفاده از آن در کاربری‌های مختلف، می‌توان نسبت به خرید موتور آسانسور اقدام کرد. هر کدام از انواع موتورهای بالابر دارای مزایا و معایبی هستند. بنابراین با توجه به نوع استفاده باید انتخاب شوند. به طور کلی انواع موتور گیربکس، گسرلس و هیدرولیک در انواع آسانسورهای خانگی و صنعتی کاربرد دارند. با توجه به قدرت و ویژگی‌ها موتور، نوع کاربرد آن مشخص می‌شود.