چاه و چاهک آسانسور دارای تعاریفی هستند که در این مقاله برای بیان تفاوتشان به آنها اشاره می‌شود. این دو اصطلاح در بین مهندسین و سرویس‌کاران بسیار رایج هستند. مسیر عمودی ساختمان که کابین در آن بالا و پایین می‌رود، چاه آسانسور نامیده می‌شود. در این تونل عمودی اجزای مختلفی وجود دارد که یکی از آنها، چاهک است. چاهک یا چاله آسانسور، در بخش فونداسیون و پی ایجاد می‌شود و بخش انتهایی چاه را تشکیل می‌دهد. به منظور ایجاد ایمنی بیشتر، جان پناه آسانسور در این بخش ایجاد می‌شود و اجزای مختلفی مانند گاورنر و بافر در آن جانمایی می‌شوند. می‌توان گفت که تفاوت چاه و چاهک آسانسور، در نوع تجهیزات نصب‌شده در آنها است.
برای اجرا و نصب اسانسور در یک ساختمان، فاصله پی تا بام که کابین در آن حرکت می‌کند را به صورت یک تونل عمودی ایجاد می‌کنند. این تونل توسط دیواره‌های اضطراری و درب احاطه شده‌است و اجزایی مانند ریل آسانسور در این بخش نصب می‌شوند؛ اما در بخش چاهک که انتهای این تونل است، تجهیزات متفاوتی نصب می‌شوند که عمدتا برای حفظ ایمنی مسافر و سرویس‌کار هستند. در هیچ‌کدام از این دو بخش مهم نباید تاسیسات، سیم‌کشی و سایر قطعات عبور داده‌شوند.
چاه آسانسور چیست؟
برای درک بهتر تفاوت چاه و چاهک آسانسور، باید تعریف درستی از هرکدام ارائه شود. هنگام طراحی آسانسور برای یک ساختمان، اولین کار تهیه نقشه است. در این نقشه باید ابعاد چاه آسانسور نشان داده‌شود. معمولا ابعاد آن بستگی به ابعاد کابین آسانسور و میزان فضای ساختمان دارد. ممکن است ابعاد چاه با توجه به متراژ ساختمان، بخشی از زیربنا را دربر بگیرد. این موضوع بیشتر در مورد ساختمان‌های کوچک اهمیت دارد.
دیواره‌های چاه آسانسور باید با استفاده از تجهیزات مورد نیاز برای حرکت کابین آسانسور پوشیده‌شوند. در واقع دور و اطراف این بخش را دیوار و درب‌های اتوماتیک آسانسور فراگرفته‌اند. این بخش از پی ساختمان تا روی سطح بام ادامه دارد و دارای بخش‌های متنوعی است. در واقع چاهک بخش کوچکی از این فضا را به خود اختصاص داده‌است؛ اما از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می‌باشد. کلیه لوازم و تجهیزات هر دو قسمت باید از قطعات با کیفیت و بادوام تهیه شوند تا اسانسور کارایی لازم را داشته‌باشد.
چاهک آسانسور چیست؟
چاهک آسانسور در پایین‌ترین بخش چاه قرار گرفته‌است. به این بخش چاله آسانسور نیز می‌گویند که دارای تجهیزات مختلفی است که مثلا در این فضا برای ایجاد ایمنی از ضربه‌گیر استفاده می‌شود. به منظور ایجاد امنیت اسانسور در هنگام سقوط کابین، جان پناه آسانسور در این قسمت تعبیه می‌شود. همچنین باید از سیستم روشنایی مناسبی برخوردار باشد تا در مواقع اضطراری، سبب بروز حوادث نشود. ایجاد فضای مناسب با توجه به ابعاد و ارتفاع استاندارد، موجب حفظ امنیت می‌شود. همین امر موجب شده‌است که به آسانسورهای فاقد این نوع تجهیزات، پایان کار ندهند.
به منظور ایجاد ایمنی بیشتر برای نصاب و سرویس‌کار، چاهک باید با ابعاد درست طراحی شود. رعایت ابعاد و اندازه چاهک می‌تواند موجب کارکرد صحیح این سیستم شود. به همین دلیل قبل از هر چیز باید از استاندارد لازم برای این فضا آگاهی داشته‌باشیم؛ زیرا چاه و چاهک از نظر کاربرد، کارایی و تجهیزات مورد نیاز با یکدیگر متفاوت هستند.
تفاوت چاه و چاهک آسانسور از نظر ابعاد و اندازه
یکی از تفاوت‌های چاه و چاهک آسانسور در اندازه و ابعاد این دو بخش است. به کل فضای عمودی که از پایین‌ترین بخش آسانسور شروع و به بالاترین قسمت آن ختم می‌شود، چاه آسانسور می‌گویند؛ اما چاهک تنها بخش پایینی چاه است که با ابعاد مشخص و استاندارد طراحی می‌شود. بنابراین فرق چاه و چاهک آسانسور در ابعاد آنها نیز هست که در ادامه به صورت دقیق به ذکر آن خواهیم پرداخت.
- حداقل عرض 160 سانتی‌متر برای چاله آسانسور
- حداقل ارتفاع چاهک 5 متر
- افزایش 20 سانتی‌متر از هر طرف کابین برای ابعاد چاه
- افزایش 10 سانتی‌متر ابعاد کابین باری چاهک آسانسور
توجه داشته‌باشید که بهتر است برای درک درستی از تفاوت چاه و چاهک آسانسور، باید با تمامی ابعاد استاندارد برای طراحی این دو آشنایی داشته‌باشیم. چاه آسانسور به صورت یک کانال هوایی کاربرد دارد و نباید با تجهیزات مختلف مسدود شود. باید به این نکته توجه شود که نباید این بخش نقش یک دودکش را داشته‌باشد.
فرمول محاسبه ابعاد چاه و چاهک آسانسور
برای محاسبه ابعاد چاه و چاهک آسانسور، فرمول متفاوتی وجود دارد. در این راستا برای تشخیص فرق چاه و چاهک آسانسور باید، ابعاد کابین را نیز در نظر داشته‌باشیم. قبل از هر چیز باید طراح برای ارائه نقشه ساخت و اجرای آسانسور، ابعاد هر فضا را به تفکیک شرح دهد. به همین دلیل اغلب ابعاد هر فضا به صورت جداگانه در اختیار عوامل اجرایی مانند نصاب آسانسور قرار می‌گیرد. در اینجا فرمول محاسبه ابعاد چاه و چاهک را ذکر خواهیم کرد.
- محاسبه ابعاد کابین A*B
- محاسبه ابعاد چاه آسانسور (A+20)*(B+20)
- محاسبه ابعاد چاهک (A+30)*(B+30)
برای تعیین ابعاد دقیق چاه آسانسور باید به عرض کابین نیز توجه شود. عرض کابین اغلب 110 سانتی‌متر در ساختمان‌های معمولی است. همچنین حداقل میزان عمق کابین نیز باید 140 سانتی‌متر باشد. عمق چاهک نیز در هنگام محاسبه ابعاد آن، ممکن است به صورت متغیر تعیین شود که میزان آن با توجه به سرعت آسانسور متفاوت است. مثلا در صورتی که سرعت آسانسور 1 متر بر ثانیه باشد، عمق چاهک باید 1.40 متر در نظر گرفته شود.
سخن پایانی
همانطور که می‌دانید طراحی ابعاد و اندازه چاه و چاله آسانسور یک کار کاملا تخصصی است و توسط طراح باید انجام شود. همین موضوع یکی از انواع تفاوت بین چاه و چاهک آسانسور است. این دو فضا کارایی متفاوتی دارند و چاهک بخشی از فضای اصلی آسانسور، یعنی چاه است. با توجه به کارکرد متفاوت هر کدام از این بخش‌ها، تجهیزات و لوازم آسانسور برای این قسمت نیز با چاه، فرق دارد. امروزه با توجه به نوع آسانسور، از لوازم و تجهیزات متفاوتی استفاده می‌شود. کابین باید در طی مسیر چاه آسانسور، حرکت نرم و ملایمی داشته‌باشد. این موضوع بستگی به نوع طراحی آسانسور و تجهیزات آن دارد. طراحی درست این سیستم موجب جلوگیری از ایجاد تکانه و لرزش در هنگام حرکت کابین می‌شود. با توجه به فرق چاه و چاهک آسانسور، لوازم این دو نیز متفاوت هستند و باید از تجهیزات و برندهای درجه یک انتخاب شوند.
