چاه آسانسور (Elevator shaft) به منظور حرکت کابین و دسترسی به طبقات مختلف اجرا می‌شود. مسیر بالا و پایین رفتن کابین در ابتدای طراحی آسانسور باید توسط متخصصین مشخص شود. این فضای عمودی برای انتقال کابین به طبقات، از پی ساختمان شروع می‌شود و تا پشت‌بام امتداد می‌یابد. در این مسیر اجزا و بخش‌های مختلف آسانسور از جمله ریل نصب می‌شوند. حرکت کابین و وزنه تعادل در این مسیر عمودی شرایط را برای عملکرد صحیح آسانسور فراهم می‌کند. چاه اغلب دارای دیواره و دیواره‌های اضطراری است و در طبقات مختلف به وسیله درب اتوماتیک به بیرون راه دارد.
چاه آسانسور چیست؟
اولین مرحله در هنگام طراحی و اجرای نقشه‌های اسانسور تعیین مکان ایجاد چاه است و پس آن نوبت به مراحل نصب آسانسور می‌سرد. طول و عرض این فضا با توجه به ابعاد آسانسور متفاوت است؛ اما ارتفاع آن اغلب برابر با بلندی ساختمان است و باید تا موتورخانه در بالای پشت‌بام امتداد پیدا کند. در هر صورت ابتدای آن از پی و فنداسیون شروع می‌شود و تا پشت‌بام طبقات امتداد پیدا می‌کند. تاسیسات، تجهیزات و کلیه شیرهای آب و گاز به هیچ عنوان نباید این فضا را اشغال کنند؛ زیراکه کابین باید در امتداد این مسیر عمودی بالا و پایین برود. ممکن است در خانه‌های کوچک از متراژ خانه به منظور ایجاد چاه اسانسور کاسته شود.
بخش‌ها و اجزای چاه آسانسور
در مسیر عمودی چاه آسانسور بخش‌های متعددی وجود دارند که این قسمت‌ها هر کدام وظیفه خاصی به عهده دارند. چاهک یکی از مهم‌ترین قسمت‌های چاه است. علاوه بر آن دیواره‌ها، ستون‌ها و کف موتورخانه از اجزای اصلی این فضا هستند. تمامی این قسمت‌ها بر اساس محاسبات و طراحی اولیه در جای خود نصب می‌شوند. بخش‌ها و اجزای مهم مسیر بالا و پایین رفتن کابین اسانسور را، در ادامه شرح خواهیم داد.
چاهک آسانسور
برای قرارگیری و نصب لوازم و قطعات آسانسور و به منظور ایمنی بیشتر مسافر و سرویس‌کار، چاهک در انتهای چاه آسانسور تعبیه می‌شود. زنجیر جبران، وزنه تعادل، فلکه کشش، گاورنر، بافر، چراغ روشنایی و نردبان در این بخش قرار دارند. به منظور ایجاد دسترسی به انتهای چاه باید یک فضای خالی در زیر چاهک ایجاد کرد. به این فضا، چاه معلق نیز گفته‌می‌شود و در صورت ایجاد آن باید کف چاهک ایمن شود. در این راستا باید کف چاهک دارای مقاومت مکانیکی به میزان پنج‌هزار نیوتن بر متر مربع داشته باشد.
استاندارد طراحی چاهک
در صورت ایجاد مقاومت مکانیکی در کف چاهک، باید تنش‌های فشاری توسط این سطح تحمل شوند. برای این کار از آراماتورگذاری استفاده می‌شود. این بخش از چاه اسانسور نقش بسیار زیادی در ایجاد و تامین ایمنی دارد. در طراحی و اجرای چاهک، قوانین و استانداردهایی وجود دارند که باید توسط نصاب و طراح آسانسور رعایت شوند.
- تحمل میزان 300 نیوتن نیرو توسط دیواره‌ها در هر پنج سانتی‌متر مربع
- طراحی جان پناه آسانسور به صورت دقیق و استاندارد
- ضرورت نصب پلیت در بخش انتهایی چاه آسانسور بین ریل‌ها
- به کار بردن وسایل ارسال خبر در هنگام وقوع حوادث
- استفاده از سیستم ارت مناسب در چاهک
- استفاده از روشنایی 50 لوکس در کف چاهک
- رعایت فاصله 40 سانتی‌متری برای نصب پریز و چراغ
- عدم وجود رطوبت و نم در داخل چاهک
- استفاده از قطعات ضدزنگ
- مسدودکردن حفره و سوراخ‌های روی دیواره چاهک اسانسور
- وجود یک نردبان برای دسترسی بهتر
- استفاده از موادی مانند پلاستر ماسه و سیمان برای دیواره
- عدم به کارگیری مواد اشتعال‌زا
- رعایت عمق 5 متری چاهک
- عدم نیاز به کفشور
دیگر بخش‌های چاه اسانسور مانند دیواره و ستون‌ها نیز باید بر اساس استانداردهای بین‌المللی به صورت درست و اصولی طراحی شوند. عدم توجه به قواعد و روش طراحی این بخش‌ها موجب ایجاد مشکل در سیستم جابه‌جایی و حمل و نقل اسانسور خواهدشد.
دیواره چاه آسانسور
برای ایجاد دیواره چاه اسانسور باید از موادی که قابلیت اشتعال ندارن استفاده شود. همچنین دوام این متریال باید بالا باشد که در مدت زمان استفاده از آن نیازمند تعویض و تعمیر نباشند. جنس قطعات به کاررفته در دیواره چاه نباید منجر به ایجاد گرد و غبار در فضا شود. بر اساس ضوابط و استانداردهای موجود برای ایجاد دیواره‌ها باید از مواد و متریال دارای استحکام مانند بتن استفاده شود.
ستون چاه آسانسور
برای طراحی و اجرای آسانسور باید از ستون‌ها در بخش چاهک آسانسور استفاده کرد. این ستون‌ها در فرآیند اولیه و ابتدایی نصب این سیستم، باید اجرا شوند. در واقع یکی از مراحل ابتدایی برای ایجاد چاه اسانسور، پایه‌ریزی آن از کف چاهک است. به همین دلیل باید در این مرحله به عنوان یک قسمت مهم از چاه، از متریال و لوازم مقاوم استفاده شود. به منظور نصب و اجرای صحیح این بخش باید طراحی توسط افراد باتجربه انجام شود.
سیستم گرمایش چاه اسانسور
چاه اسانسور باید دارای یک سیستم گرمایش کارآمد و مختص به خود باشد. در این سیستم نیازی به تامین آب داغ پرفشار و بخار به صورت مستقیم نیست. این سیستم گرمایش نباید در داخل مسیر عمودی چاه تعبیه شود؛ زیرا مانند سایر بخش‌ها و تجهیزات مربوط به تاسیسات باید در جایی بیرون از اسانسور باشد. در غیر این صورت فضا و مسیر حرکت کابین مسدود می‌شود و اسانسور کارایی خود را از دست خواهدداد.
روشنایی چاه آسانسور به چه صورت است؟
در هنگام شرح و تعریف چاهک آسانسور، به مبحث روشنایی و استفاده از چراغ حتی برای شستی آسانسور اشاره شد. روشنایی الکتریکی در چاه آسانسور باید به صورت همیشگی برقرار باشد. زمان بروز حوادث و یا حضور تعمیرکار برای سرویس آسانسور، نیاز به یک سیستم روشنایی در چاه داریم. شدت روشنایی چراغ نصب‌شده در آسانسور باید حداقل به میزان 50 لوکس باشد. ارتفاع نصب چراغ نیز باید بین سقف کابین و کف چاهک، به اندازه 100 سانتی‌متر در نظر گرفته‌شود.
چراغ های مورد استفاده برای ایجاد سیستم روشنایی در چاهک، باید نیم متر از کف چاهک فاصله داشته‌باشند. تامین روشنایی در این فواصل از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و موجب جلوگیری از بروز حوادث در شرایط اضطراری خواهدشد. فاصله چراغ‌ها از یکدیگر باید حداکثر 7 متر باشد. این میزان از فاصله در صورتی است که امکان روشن کردن کل فضا وجود داشته‌باشد. سیستم روشنایی آسانسور باید از مدار تغذیه اسانسور جدا باشد و عملکرد آن به صورت جداگانه و مستقل باشد. روشنایی موتورخانه و پریزها در این سیستم باید به گونه‌ای باشند که در صورت ایجاد مشکل در مدار تغذیه، جریان الکتریکی قطع نشود.
ابعاد و اندازه چاه آسانسور
استفاده از اشکال هندسی متنوع برای طراحی شکل چاه آسانسور بسیار مرسوم است؛ اما اغلب از شکل‌های هندسی مربع و مستطیل برای طراحی چاه استفاده می‌شود. عرض، عمق و ارتفاع چاه باید به صورت استاندارد و اصولی اجرا شوند. طول و عرض اغلب بر اساس ظرفیت و گنجایش آسانسور تعیین می‌شود و معمولا ارتفاع چاه آسانسور نیز بر اساس ارتفاع ساختمان، در نظر گرفته می‌شود.
سخن پایانی
در سایت آموزشی لوازم آسانسور و در این مقاله متوجه شدیم که چاه آسانسور یک بخش مهم و اصلی برای نصب سیستم جابه‌جایی و حمل بار و انسان است. در نتیجه در مراحل اولیه طراحی باید اجرا شود. با توجه به اهمیت این بخش در طراحی و اجرای سایر بخش‌ها، بهتر است که از افراد باتجربه و نصاب ماهر برای نصب استفاده شود. در تمامی انواع آسانسور کششی یا آسانسور هیدرولیکی که رایج‌ترین سیستم‌های نصب‌شده در منازل مسکونی، فضاهای اداری و تجاری هستند، چاه آسانسور به یک شکل اجرا می‌شود. بنابراین در هنگام اجرای آن، باید از لوازم آسانسور با کیفیت بالا استفاده شود.
